“Yes, het is weer gelukt om een webtekst op taalniveau B1 te krijgen!” Ik stopte mijn blijdschap niet onder stoelen of banken. Samen met de andere leden van het contentteam werkten we aan een nieuwe website. Opdracht: alle teksten herschrijven naar B1-niveau. En dat was zo gemakkelijk nog niet.
Lees in deze blog over mijn haat-liefde verhouding die ik had met de leesniveautool van Accessibility.nl. Accessibility is een stichting die zich inzet voor onder meer toegankelijke websites. Iedereen moet een website goed kunnen gebruiken: slechtzienden, lichamelijk beperkten, slechthorenden en laaggeletterden. Met de gratis leesniveautool van Accessibility krijg je een indicatie van het taalniveau van je tekst (bijvoorbeeld B1 of A2). Je krijgt een indruk hoe leesbaar en toegankelijk je tekst is. En geloof mij: het kost soms best veel moeite om de tekst op B1-niveau te krijgen!
Wat is taalniveau B1?
B1 is een Europees taalniveau dat wordt begrepen door 95% van de mensen. Verder blijkt uit onderzoek dat ook hoogopgeleiden liever B1-teksten lezen dan de moeilijkere C1-teksten. Ik heb leren schrijven voor taalniveau B1 door een e-learning van Bureau Taal te volgen. De belangrijkste schrijftips om voor taalniveau B1 te schrijven vind je in mijn blog over de e-learning.
Hoe werkt de leesniveautool?
Je kopieert en plakt de tekst in de tool. Zorg dat alle witregels eruit zijn. Je plakt dus een grote lap tekst erin. Dat ziet er lelijk uit, maar is nodig. Zorg dat de zinnen eindigen met een punt. Bij tussenkopjes heb je nooit een punt. Dus die laat ik eruit. Ook e-mailadressen en telefoonnummers verwijder je. Tot slot geef je aan hoeveel namen er in de tekst zitten.
Druk nu op de button en je ziet een indicatie van het taalniveau van je tekst.
- Is het B1? Yes, gefeliciteerd.
- Is het B1/B2 of B2? Dan moet je nog even aan de tekst sleutelen. Als het gaat om een pagina over zaken doen met de organisatie kun je eventueel overleggen met de eindredacteur of B2 ook mag. De mensen die in bedrijven werken kunnen een woord als aanbesteden bijvoorbeeld best aan.
Tip als je moet sleutelen aan de tekst
Als er geen B1-niveau uit de tool komt, moet je nog aan de tekst sleutelen. En als je dit doet in het originele werkdocument met de tekst, moet je elke keer alle e-mailadressen, witregels en tussenkopjes opnieuw verwijderen als je je tekst wilt testen. Heb je een stuk kale tekst in de leesniveautool geplakt? Kopieer deze dan voor voordat je in de tool op de ‘test-mijn-tekst-button’ klikt. Plak de lap tekst in een nieuw document (je testdocument). Het sleutelen aan je tekst doe je vervolgens in zowel dit nieuwe document en je originele document met tussenkopjes, witregels, namen enz. Het komt erop neer dat je een dubbele administratie moet bijhouden.
Dit is natuurlijk erg bewerkelijk. Mijn belangrijkste advies is dus: probeer de tool pas uit als je zeker weet dat je geen moeilijke woorden hebt gebruikt. En je alle lange zinnen hebt opgehakt.
Waarom is mijn tekst niet op B1-niveau?
Toen ik de e-learning ‘helder Nederlands schrijven’ volgde, kon ik bij de examenopdrachten zien hoe mijn teksten scoorde op ‘B1-elementen’. De tool die dit controleerde heette Texamen. Deze tool let op onder meer het gebruik van formele en laagfrequente woorden, jargon en zinslengte. Ik zag dat mijn aandachtspunt vooral het gebruik van moeilijke woorden is. Ook als ik aan de teksten voor de nieuwe website werkte, zag ik dat ik te veel moeilijke woorden gebruikte.
Op zoekeenvoudigewoorden.nl of ishetb1.nl kun je nagaan of de woorden die je gebruikt te moeilijk zijn. Ik merkte vaak dat als ik 1 moeilijk woord minder gebruikte, mijn tekst wel B1 werd. Het leuke van ishetb1.nl is dat je ook woorden kan indienen die volgens jou wel degelijk B1 zijn. Zo heb ik met succes het woord loodgieter ingediend ;-).
Ook een leuke website is het ambtelijk woordenboek. Je kunt in dit woordenboek nagaan of je ambtelijke woord door de beugel kan of niet. En er worden ook synoniemen getoond waarmee je je tekst begrijpelijker maakt.
Dag, dag mooie woorden van de Nederlandse taal
Het was soms wel een bijzonder gevoel om teksten te transformeren naar taalniveau B1. De taal werd een stuk simpeler, maar ook armer. Je doodt soms allerlei mooie woorden. Van deze mooie woorden hebben we met de redactie een lijstje gemaakt, ter nagedachtenis. Sowieso wordt de tekst komma-arm. Een ander belangrijk punt: als je op de website alles op B1-niveau hebt, moet je dit eigenlijk ook doorvoeren in andere communicatiemiddelen.
Schrijven op taalniveau B1 was een uitdaging maar ook erg leuk. Het effect van onze heldere teksten was dat medewerkers uit de organisatie kwamen vragen of wij hun teksten ook op B1-niveau wilden herschrijven ;-).
Hulp om op B1-niveau te schrijven
Er is betaalde software op de markt die je kan helpen bij het schrijven op taalniveau B1:
- Klinkende taal van Gridline – dit instrument onderstreept in je tekst de onderdelen waar je aan moet werken om de tekst eenvoudiger te maken.
- Texamen – een instrument om het taalniveau te meten. Daarnaast laat het instrument je zien aan welke elementen je moet werken om de tekst op B1-niveau te krijgen.
- Wizenote – een instrument dat het taalniveau meet en in de tekst markeert waar je iets moet aanpassen. Deze tool geeft ook suggesties.
Ik vermoed dat deze tools op een eigen manier het taalniveau van de tekst vaststellen. Het viel mij op dat de tool van Klinkende Taal een ander taalniveau vaststelde dan wanneer ik dezelfde tekst in de leesniveautool van Accessibility.nl invoerde. Kennisbank begrijpelijke taal heeft de tools met elkaar vergeleken. Welke tool je moet gebruiken om alles op B1-niveau te krijgen is dus nog maar net de vraag. Misschien dat de overheid daar eens richtlijnen voor kan geven?